مطالعه کتیبه ها و آرایه های تزیینی مسجد جامع خوارزمشاهی گناباد

مسجد جامع گناباد، یکی از سه مسجد باقیمانده­ی دو­ایوانی خراسان به سبک رازی و از یادگارهای عصر خوارزمشاهی است. تزیینات این مسجد، شامل آجرکاری در تزیینات هندسی، کتیبه و گچ­بری در تزیینات گیاهی است. مقاله حاضر به تببین تزیینات آجری و گچ­بری و مطالعه آرایه‌ها و تحلیل بصری کتیبه­های ایوان جنوبی مسجد پرداخته است. حروف و کلمات کتیبه‌های مسجد جامع گناباد در قالب چه ساختار و نظامی و بر چه مبنایی طراحی شده‌اند؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و در این راستا از منابع میدانی و کتابخانه‌ای بهره برده شده است. در طراحی این کتیبه‌ها، یک­دستی حروف و آرایه­ها در سطح کتیبه نسبت به تزیینات حاشیه وحدت در کتیبه ایجاد نموده­است. در این سیر، سادگی عناصر نوشتاری در شکل حروف، حضور عناصر ریزاندام در قسمت بالای کتیبه برای تعادل بهتر در تمام سطوح کتیبه، ضخامت یکنواخت حروف، تناسب حروف با نوار کتیبه، فواصل متناسب حروف در هرسه کتیبه به این وحدت و هماهنگی یاری رسانده است. از سویی دیگر با بررسی کتیبه‌ها، مجموعه‌ای از الفبای کوفی مسجد جامع گناباد بدست آمده که هنر معاصر ایران می‌تواند از این میراث ارزشمند هنری و معنوی، در آثار سنتی و ملی بهره گیرد.